Przedmiotem opracowania jest zagadnienie wyłączenia mienia z masy upadłości w odniesieniu do składników majątkowych będących przedmiotem umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie. W pracy w pierwszej kolejności analizie poddano instytucje prawa upadłościowego i cywilnego relewantne dla problematyki ujętej w temacie pracy, tj.:
- definicja masy upadłości,
- charakter prawny roszczenia o wyłączenie z masy upadłości,
- istotna umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie oraz przelewu wierzytelności na zabezpieczenie.
Analiza powyższych zagadnień pozwoliła przejść do określenia statusu prawnorzeczowego przedmiotu przewłaszczenia na zabezpieczenie na wypadek ogłoszenia upadłości powierzającego (dłużnika) lub powiernika (wierzyciela). Określenie statusu prawnorzeczowego takiego przedmiotu pozwoliło z kolei przeanalizować, czy którejkolwiek ze strony umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie przysługuje roszczenie o wyłączenie z masy upadłości. Z uwagi na spory doktrynalne, odrębnej analizie poddano zagadnienie przewłaszczenia nieruchomości na zabezpieczenie w razie ogłoszenie upadłości powierzającego w kontekście normy prawnej z art. 701 p.u. W końcowej części pracy rozważono sytuację dopuszczalności żądania przez przewłaszczającego wyłączenia z masy upadłości składnika majątkowego będącego przedmiotem zabezpieczenia, jeżeli przed dniem ogłoszenia upadłości wierzyciela zabezpieczona wierzytelność wygasła (np. wskutek zapłaty), lecz własność przewłaszczonego składnika majątku nie przeszła z powrotem na przewłaszczającego.
Przeprowadzona analiza dogmatycznoprawna pozwoliła, poza postawieniem dwóch wniosków o charakterze postulatów de lege ferenda, na sformułowanie następujących konkluzji:
- w razie ogłoszenia upadłości powierzającego system prawny jest spójny – w takim wypadku powiernikowi nie przysługuje roszczenie o wyłączenie mienia z masy upadłości; powiernik jest zaspakajany na takich samych zasadach jak zastawnik, czyli korzysta z prawa odrębności (art. 336 p.u.);
- Prawo upadłościowe nie zawiera żadnych przepisów regulujących w sposób szczególny status roszczenia o zwrotne przeniesienie własności na wypadek ogłoszenia upadłości powiernika, dlatego w takim przypadku znajdą zastosowanie przepisy ogólne prawa upadłościowego o ustalaniu i dochodzeniu wierzytelności w postępowaniu upadłościowym, w tym zasada natychmiastowej wymagalności wierzytelności oraz konwersji zobowiązań niepieniężnych w pieniężne (art. 91 p.u.), a nie przepisy o wyłączeniu mienia z masy upadłości.
Opracowanie dostępne jest na stronie internetowej Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości. W celu zapoznać się z jego treścią, kliknij TUTAJ.
