Artykuł przedstawia wyniki badań nad tym czy Prawo upadłościowe wymaga, aby wierzyciel dokonawszy potrącenia, zgłosił potrąconą wierzytelność w postępowaniu upadłościowym i raz jeszcze oświadczył, że korzysta z prawa potrącenia. W literaturze i orzecznictwie dominuje przekonanie, że wymóg taki istnieje. Za jego źródło podaje się najczęściej art. 96 p.u. (stanowiący, że wierzyciel, który chce skorzystać z prawa potrącenia, składa o tym oświadczenie nie później niż przy zgłoszeniu wierzytelności) lub okoliczność, że potrącenie jest formą zaspokojenia z masy upadłości.
W artykule dowiedziono, że prawidłowy jest pogląd przeciwny, a zatem, że zgłoszenie potrąconej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym nie jest warunkiem skuteczności potrącenia. Wniosek taki oparto m.in. na następujących argumentach:
- inaczej niż w Prawie upadłościowym z 1934 r., w obecnej ustawie brak jest przepisu, który wprost zastrzegałby, że wierzytelność podlega zgłoszeniu, chociażby nadawała się do potrącenia;
- z art. 96 p.u. wynika, że zdarzenie w postaci zgłoszenia wierzytelności pełni jedynie rolę limitującą, czyli ogranicza w czasie możliwość skorzystania z prawa potrącenia, lecz nie stanowi przesłanki skuteczności tego skorzystania;
- okoliczność, że potrącenie jest formą zaspokojenia z masy upadłości nie implikuje konieczności jej zgłoszenia. Zgodnie z art. 236 ust. 1 p.u., wierzytelność podlega zgłoszeniu, jeżeli niezbędne jest jej ustalenie, czyli uznanie na liście wierzytelności. W przypadku wierzytelności potrąconej uznanie jej na liście wierzytelności nie jest potrzebne, ponieważ nie uczestniczy ona w planach podziału, ani innych czynnościach, przy których uprawnienie wierzyciela badane jest na podstawie listy wierzytelności;
- odmowa uwzględnienia potrącenia w ramach ustalania listy wierzytelności nie korzysta z powagi rzeczy osądzonej ani też nie pozbawia potrącenia materialnoprawnej skuteczności;
- w przypadku odmowy uwzględnienia potrącenia w ramach ustalania listy wierzytelności, syndyk i tak musiałby wytoczyć przeciwko wierzycielowi powództwo o zapłatę, aby uzyskać tytuł egzekucyjny.
Zachęcamy do zapoznania się z artykułem, który dostępny jest również w systemie informacji prawnej LEX.
