Pre-pack pojawił się w Polsce 1 stycznia 2016 r. wraz z wejściem w życie przepisów Prawa restrukturyzacyjnego. Skoro zatem pre-pack jest tak młody, to dlaczego tak prędko podjęto decyzję o zmianie regulujących go przepisów? Otóż obecną nowelizację przepisów Prawa upadłościowego (dalej jako: „p.u.”) w obszarze przygotowanej likwidacji w przeważającej mierze można określić jako legislacyjną odpowiedź ustawodawcy na dostrzeżone w czasie trzyletniej praktyki stosowania tej instytucji postulaty de lege ferenda. Podstawowym dążeniem było usunięcie stwierdzonych niedociągnięć i problemów, co ma uatrakcyjnić omawianą instytucję oraz zapewnić urzeczywistnienie celów, dla których została stworzona.
Oto najważniejsze zmiany dot. przygotowanej likwidacji:
- Wzmocnienie pozycji wierzycieli zabezpieczonych rzeczowo i transparentności postępowania
- Weryfikacja wiarygodności płatniczej inwestora – wadium
- Kto da więcej, czyli uproszczona aukcja w pre-packu
- Inwestor staje się quasi-uczestnikiem postępowania
Ad. 1 [wzmocnienie pozycji wierzycieli zabezpieczonych rzeczowo; transparentność] Wierzyciel zabezpieczony rzeczowo nie zostanie zaskoczony pre-packiem, jak to mogło mieć miejsce w dotychczasowym stanie prawnym. Obecnie bowiem wierzyciel o przygotowanej likwidacji mógł dowiedzieć się już „po fakcie”, czyli gdy wniosek był już nieprawomocnie rozpoznany, o czym dowiadywał się z Monitora Sądowego i Gospodarczego. Po nowelizacji, do każdego wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży, wnioskodawca będzie zobligowany załączyć: (i) listę zabezpieczeń dokonanych na majątku dłużnika, wraz z podaniem adresów tych wierzycieli, oraz (ii) odpisy tego wniosku wraz z załącznikami, celem doręczenia ich wierzycielom.
W zmienionym stanie prawnym poprzez listę zabezpieczeń sąd będzie mógł zweryfikować krąg podmiotów zabezpieczonych na majątku dłużnika oraz doręczyć znanym wierzycielom odpisy wniosku. W ten sposób uzyskają oni możliwie szybko wiedzę o zainicjowanym postępowaniu, a dzięki temu będą mogli podjąć aktywną obronę swoich praw.
Z omawianą zmianą związany jest także wprowadzany obowiązek obwieszczenia o złożeniu wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży. Takie obwieszczenie jeszcze bardziej rozszerzy krąg podmiotów, do których dotrze informacja o wszczęciu postępowania, co w przypadku wierzycieli pozwoli na podjęcie stosownych działań zmierzających do zabezpieczenia swoich interesów, zaś w przypadku inwestorów może stanowić sygnał do zainteresowania się majątkiem niewypłacalnego dłużnika. W ten sposób ustawodawca zwiększa transparentność postępowania. Z drugiej jednak strony, do czasu aż nie pojawi się działający Krajowy Rejestr Zadłużonych wszelkie obwieszczenia dokonywane w MSiG mogą wpłynąć na wydłużenie postępowania. Z tych względów tak istotne jest, by w ślad za zmianami legislacyjnymi został również stworzony system teleinformatyczny do obsługi postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych.
Ad. 2 [weryfikacja wiarygodności płatniczej inwestora – wadium] Dotychczasowa praktyka potwierdza, że stosunkowo częstą przyczyną oddalenia wniosku o zatwierdzenie warunków przygotowanej likwidacji jest brak dostatecznego przekonania sądu o zdolności finansowej nabywcy do zapłaty proponowanej ceny. De lege lata ocena zdolności płatniczej inwestora nie jest dopuszczalna, a oddalenie wniosku w oparciu o tę podstawę stanowi wykreowanie pozaustawowej przesłanki negatywnej zatwierdzenia warunków przygotowanej likwidacji (por. np. post. SO w Rzeszowie z 25.06.2019, sygn. akt VI GZ 128/19, niepubl.). Problem ten znika po 24 marca 2020 r. Ustawodawca – w ramach nowelizacji – zaproponował rozwiązanie nawiązujące do instytucji przetargu. Mianowicie wskazał, że warunkiem formalnym wniosku o zatwierdzenie warunków jest złożenie dowodu wpłaty wadium, tj. jednej dziesiątej oferowanej ceny. Wpłata musi być przy tym dokonana przez nabywcę, nie zaś np. przez wnioskodawcę czy inny podmiot trzeci. W razie braku przedłożenia dowodu uiszczenia wadium, wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży zostanie pozostawiony bez rozpoznania. Ustawodawca sięgnął zatem po bardzo prosty środek, aby sąd mógł powiedzieć potencjalnemu nabywcy: „sprawdzam”. Dzięki temu wiadomo, że oferta jest złożona „na poważnie” – w końcu inwestor zamraża bądź co bądź niekiedy niebagatelną sumę (w ramach jednej z procedur pre-packowych uzyskano kwotę kilkudziesięciu milionów złotych – na nowych zasadach inwestor musiałby zatem w tym przypadku wraz ze złożeniem wniosku wpłacić wadium w wysokości kilku mln złotych).
Ad. 3 [kto da więcej, czyli uproszczona aukcja w pre-packu] Nowelizacja przewiduje, że w przypadku złożenia co najmniej dwóch wniosków o zatwierdzenie warunków sprzedaży pomiędzy nabywcami przeprowadza się aukcję w celu wyboru najkorzystniejszych warunków sprzedaży. Do aukcji takiej stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, przy czym:
- warunki aukcji zatwierdza sąd (1-osobowy skład),
- o aukcji należy zawiadomić wnioskodawców co najmniej 2 tyg. przed terminem jej odbycia,
- aukcję przeprowadza się na posiedzeniu jawnym,
- aukcję prowadzi tymczasowy nadzorca sądowy albo zarządca przymusowy pod nadzorem sądu (1-osobowy skład),
- tymczasowy nadzorca sądowy albo zarządca przymusowy dokonuje wyboru najkorzystniejszej oferty, którą przedstawia w sprawozdaniu.
Założenie jest zatem takie, że zastosowanie instytucji aukcji umożliwi spotkanie potencjalnych nabywców i uczestniczenie przez nich w licytacji, co z kolei powinno znaleźć pozytywne przełożenie na ostateczną cenę sprzedaży.
Ad. 4 [inwestor staje się quasi-uczestnikiem postępowania] Do tej pory inwestor, mimo iż z biznesowego punktu widzenia był postacią kluczową w przygotowanej likwidacji, to nie miał żadnych praw. Jego rola sprowadzała się do biernego obserwowania procesu oraz – o ile proces kończył się powodzeniem – wpłaty ceny ustalonej prawomocnym postanowieniem sądu upadłościowego. Inwestor zaś nie miał możliwości wnoszenia o zmianę postanowienia o zatwierdzeniu warunków przygotowanej likwidacji, nawet jeśli istotnie zmieniły się okoliczności sprawy (np. zapasy, które były elementem przedsiębiorstwa uległy zepsuciu, a co za tym idzie wartość przedmiotu pre-packu spadła).
Po nowelizacji inwestor nabywa prawo złożenia wniosku do sądu o uchylenie lub zmianę postanowienia o zatwierdzeniu warunków sprzedaży, jeżeli po wydaniu tego postanowienia zmieniły się lub zostały ujawnione okoliczności mające istotny wpływ na wartość składnika majątku będącego przedmiotem sprzedaży.
- opracował Bartosz Sierakowski
