W dniu 12 grudnia 2019 roku Sąd Najwyższy odpowiadając na pytanie:
Czy syndykowi masy upadłości spółdzielczej kasy oszczędnościowo – kredytowej przysługuje roszczenie wobec członków kasy o pokrycie straty bilansowej kasy wyłącznie na podstawie postanowień statutu uchwalonego w trybie art. 26 ust. 3 ustawy z dnia 5 listopada 2009 roku o spółdzielczych kasach osczędnościowo – kredytowach (tj. Dz.U. z 2018 roku, poz. 2386), przewidującego podwyższoną odpowiedzialność członków za straty powstałe w kasie do podwójnej wysokości wpłaconych udziałów, bez podjęcia, przed ogłoszeniem upadłości kasy, przez walne zgromadzenie uchwały w sprawie sposobu pokrycia straty zgodnie z art. 38 § 1 pkt 4ustawy z dnia 16 września 1982 roku – Prawo spółdzielcze (tj. Dz.U. z 2018 roku, poz. 1285)?
podjął uchwałę o treści następującej:
Syndykowi masy upadłości spółdzielczej kasy oszczędnościowo - kredytowej nie przysługuje roszczenie wobec członków kasy o pokrycie straty bilansowej kasy w oparciu o postanowienia statutu przyjęte na podstawie art. 26 ust. 3 ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo - kredytowych (jedn. tekst: Dz. U. z 2018 r., poz. 2386 ze zm.), wprowadzające podwyższoną odpowiedzialność członków za straty powstałe w kasie do podwójnej wysokości wpłaconych udziałów, jeżeli przed ogłoszeniem upadłości kasy, walne zgromadzenie (zebranie przedstawicieli) nie podjęło uchwały o pokryciu w ten sposób straty (art. 38 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze, jedn. tekst: Dz. U. z 2018 r., poz. 1285 ze zm.).
***
Wokół upadających SKOK-ów ogniskują się kłopoty zarówno natury prawnej, jak i społecznej, a powyższa uchwała jest tego najlepszym przykładem. Rozstrzygnięte zagadnienie prawne sprowadza się do udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy syndyk może pozywać członków upadłej kasy o zapłatę kwoty do wysokości podwójnej wysokości wpłaconych wkładów celem pokrycia tzw. straty bilansowej SKOK-u, jeśli przed ogłoszeniem upadłości walne zgromadzenie SKOK-u nie podjęło stosownej uchwały w tym zakresie.
Ostatecznie SN odpowiedział negatywnie, stając tym samym po stronie członków kasy. A zatem bez wcześniejszej uchwały walnego zgromadzenia SKOK-u syndykowi nie przysługuje roszczenie o pokrycie straty w wysokości podwójnej kwoty wpłaconych udziałów, nawet jeżeli rzeczoną, podwyższoną odpowiedzialność przewidywał statut SKOK-u. W praktyce oznacza to, że syndycy tego typu należności nie powinni uwzględniać w spisie inwentarza i w związku z tym mają zamkniętą drogę do ich sprzedaży czy dochodzenia. Wpływa to oczywiście negatywnie na poziom zaspokojenia wierzycieli w postępowaniach upadłościowych SKOK-ów, ale z drugiej strony daje gwarancję ochrony członkom kasy.
Dotychczas opisywane zagadnienie było zarzewiem sporu w piśmiennictwie i powstania bardzo niejednolitej linii orzeczniczej. Przykładowe wypowiedzi przedstawicieli doktryny:
- S. Gurgul, Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Odpowiedzialność członków spółdzielni po dniu ogłoszenia upadłości, „Monitor Prawa Handlowego” nr 2/2018;
- M. Palian, W oczekiwaniu na uchwałę Sądu Najwyższego w sprawie podwyższonej odpowiedzialności spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w upadłości, „Doradca Restrukturyzacyjny” nr 18 [4/2019];
- R. Adamus, O zagadnieniu odpowiedzialności członków SKOK w upadłości za stratę bilansową raz jeszcze, „Doradca Restrukturyzacyjny” nr 17 [3/2019];
- R. Adamus, Czy syndyk spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej może dochodzić od jej członków uzupełnienia straty bilansowej?, „Doradca Restrukturyzacyjny” nr 13 [3/2018].
- opracował Bartosz Sierakowski
