Przedmiotem opracowania jest analiza zmian w zakresie umorzenia zobowiązań osób fizycznych w ramach postępowania upadłościowego (art. 369 ust. 1a Prawa upadłościowego). Badanie, z uwagi na ograniczenie jego zakresu do podstawy prawnej wynikającej z art. 369 ust. 1a p. u., ogranicza się do osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą.
Ponieważ badania te mają istotne znaczenie nie tylko dla wiedzy o oddłużeniu przedsiębiorców, ale również dla projektowanych działań legislacyjnych oraz dla praktyki orzeczniczej, w opracowaniu dokonano:
- analizy pojęcia i celu instytucji oddłużenia,
- porównania rozwiązań oddłużeniowych obowiązujących dla przedsiębiorców i konsumentów w poszczególnych okresach,
- genezy obecnych rozwiązań oddłużeniowych (ewolucja regulacji art. 369 p. u.),
- analizy danych statystycznych.
W pierwszej kolejności została dokonana analiza historyczna, która przedstawia genezę rozwiązań przewidujących oddłużenie osób fizycznych, które prowadzą działalność gospodarczą. Na tej podstawie dokonano również porównania stanu prawnego regulującego oddłużenie przedsiębiorców i konsumentów w poszczególnych okresach.
W wyniku badań historycznych ustalono, że obowiązująca od 24 marca 2020r. regulacja art. 369 ust. 1a p. u. jest w istocie rzeczy odpowiednikiem regulacji art. 369 ust. 1 p. u. w brzmieniu obowiązującym do 1 stycznia 2016r. Wobec powyższego, w dalszych badaniach rozszerzono zakres analizy również o regulację art. 369 ust.1 p. u., który w okresie do 31 grudnia 2015r. był podstawą do składania wniosków o umorzenie całości lub części zobowiązań upadłego niewykonanych w postępowaniu upadłościowym. Opierając się na takim założeniu, przeprowadzono badania empiryczne, które polegały na uzyskaniu z sądów upadłościowych danych statystycznych dotyczących liczby wniosków złożonych w trybie art. 369 ust. 1 p. u. oraz 369 ust. 1a p. u. w okresie od 2015r. do 30.06.2021r.
Powyższe badania doprowadziły do następujących wniosków:
- regulacja art. 369 ust. 1a p. u. realizuje zasady sprawiedliwości społecznej, przewidując, iż upadły będący osobą fizyczną może uzyskać umorzenie zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeśli osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli;
- pozytywna ocena regulacji art. 369 ust. 1a p. u. nie idzie w parze z oceną stosowania tej regulacji, gdyż stosunkowo niewielka liczba przedsiębiorców korzysta z możliwości umorzenia zobowiązań niewykonanych w toku postępowania upadłościowego.
Opracowanie dostępne jest na stronie internetowej Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości. W celu zapoznać się z jego treścią, kliknij TUTAJ.
