Zgodnie z art. 226a. ust. 1 p.r. nadzorca układu może dokonać obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego dopiero po sporządzeniu spisu wierzytelności, spisu wierzytelności spornych oraz wstępnego planu restrukturyzacyjnego. Zgodnie z art. 76 ust. 1 p.r. spis wierzytelności obejmuje wierzytelności osobiste w stosunku do dłużnika powstałe przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, a umieszczenie wierzytelności w spisie wierzytelności określa sumę, z którą wierzyciel uczestniczy w postępowaniu restrukturyzacyjnym (ust. 2). W spisie umieszcza się również odsetki od wierzytelności pieniężnej w kwocie naliczonej do dnia poprzedzającego dzień otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego włącznie (art. 79 ust. 2 p.r.). W konsekwencji, aby sporządzić spis wierzytelności, który jest warunkiem dokonania zgodnie z prawem obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego, należy sporządzić ten spis według stanu na dzień otwarcia postępowania. W postępowaniu o zatwierdzenie układu nie ma otwarcia postępowania sensu stricto. Zgodnie z art. 211 ust. 3 p.r. uprawnienia wierzycieli do głosowania nad układem oraz skutki przyjętego układu ocenia się według stanu z dnia układowego, a wierzytelności powstałe przed dniem układowym są objęte układem (art. 211 ust. 4 p.r. a contrario). Zgodnie z art. 189 ust. 2 p.r. w postępowaniu o zatwierdzenie układu uznaje się, że skutki otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego powstają z dniem układowym, o którym mowa w art. 211 p.r. Oznacza to, że spis wierzytelności oraz spis wierzytelności spornych muszą być sporządzone według stanu na dzień układowy. Dzień układowy nie może być więc późniejszy niż dzień sporządzenia spisu wierzytelności. Skoro więc obwieszczenie może być zamieszczone dopiero po sporządzeniu spisu wierzytelności, a spis wierzytelności jak wyżej wskazano musi być sporządzony według stanu na dzień układowy, to jednocześnie dzień układowy nie może być późniejszy niż dzień obwieszczenia. Jest to tym bardziej oczywiste, skoro to dopiero dzień układowy wywołuje skutki otwarcia postępowania. Trudno byłoby uzasadnić, dlaczego mają powstać skutki w postaci ochrony dłużnika przed egzekucją albo przed wypowiadaniem umów albo z jakiego powodu nadzorca układu ma wykonywać uprawnienia nadzorcy sądowego, skoro w ogóle w tym momencie nie toczy się żadne postępowanie, gdyż skoro nie nadszedł dzień układowy to nie powstały skutki otwarcia postępowania. Taka praktyka nie znajduje więc uzasadnienia w przepisach oraz rodzi również ryzyko negatywnych skutków dla dłużnika. Należy bowiem zauważyć, że określenie dnia układowego np. na miesiąc „do przodu” może skutkować tym, że wierzyciele powstrzymają się w ciągu tego miesiąca od wszelkich transakcji z dłużnikiem. Wynika to z tego, że wierzytelności powstałe pomiędzy obwieszczeniem a dniem układowym będą objęte układem.
Powstaje pytanie z jakiego powodu niektórzy doradcy restrukturyzacyjni w taki sposób konstruują treść obwieszczenia. Powodem może być wprowadzający w błąd przepis art. 226g p.r., zgodnie z którym jeżeli w terminie czterech miesięcy od dnia dokonania obwieszczenia dłużnik nie złoży do sądu wniosku o zatwierdzenie układu, skutki obwieszczenia wygasają z mocy prawa. Jednocześnie, zgodnie z art. 211 ust. 2 p.r. dzień układowy przypada nie wcześniej niż trzy miesiące i nie później niż dzień przed dniem złożenia wniosku o zatwierdzenie układu. Powstaje więc błędne wrażenie, że można dokonać obwieszczenia miesiąc przed ustaleniem dnia układowego (a więc w istocie miesiąc przed „otwarciem” postępowania). Faktycznie, wskazana wyżej rozbieżność jest myląca i powinna zostać skorygowana przez ustawodawcę.
Na zakończenie należy rozważyć jakie są lub mogą być skutki tak dokonanego, błędnego obwieszczenia. W pierwszej kolejności, można obawiać się, że wierzyciele mogą skutecznie żądać uchylenia skutków obwieszczenia wskazując na nieprawidłowości w dokonaniu obwieszczenia. W drugiej kolejności jednak pojawia się obawa o negatywne konsekwencje w postaci potencjalnej możliwości odmowy zatwierdzenia układu w sytuacji, gdy głosy wierzycieli będą obliczane na podstawie spisu wierzytelności sporządzonego na dzień wcześniejszy niż dzień układowy. To drugie ryzyko jest znacznie bardziej poważne. Należy wobec tego postulować, aby doradca restrukturyzacyjny, który dokonał obwieszczenia o dniu układowym, który dopiero nadejdzie, po nadejściu tego dnia sporządził prawidłowy spis wierzytelności według stanu na dzień układowy. Jeżeli głosy wierzycieli zostaną prawidłowo policzone to, mimo uchybienia w zakresie obwieszczenia o dniu układowym, nie powinno być przeszkód w zatwierdzeniu układu.
Spis wierzytelności, spis wierzytelności spornych oraz wstępny plan restrukturyzacyjny, o których mowa w art. 226a p.r. – do czasu zapewnienia pełnej funkcjonalności KRZ – mogą być sporządzone poza systemem teleinformatycznym. Ważne jednak, by dokumenty te zostały załączone na dalszym etapie postępowania do akt. Podstawą załączenia spisów do akt postępowania jest § 6 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 listopada 2021 r. w sprawie sposobu i trybu prowadzenia i udostępniania akt oraz zbioru dokumentów w postępowaniu o zatwierdzenie układu. Zgodnie z tym przepisem do akt sprawy załącza się także spis wierzytelności, spis wierzytelności spornych oraz wstępny plan restrukturyzacyjny, o których mowa w art. 226a p.r.
Źródło danych statystycznych: KRZ Portal Publiczny.
- opracowała: dr hab. Anna Hrycaj, prof. UŁa
