Przedmiotowa nowelizacja pozwala przeprowadzić rozprawę lub posiedzenie jawne wyłącznie przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie ich na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku. Jest to więc wprowadzenie rozprawy online w pełnym znaczeniu tego słowa. Skład sędziowski będzie znajdował się w budynku sądu, a osoby uczestniczące w rozprawie mogą znajdować się gdziekolwiek pod warunkiem, że mają zapewnioną możliwość zdalnego połączenia z sądem. Dodatkowo, jeżeli ze względu na szczególne okoliczności prezes sądu tak zarządzi, członkowie składu, z wyjątkiem przewodniczącego i referenta sprawy, będą mogli brać udział w posiedzeniu za pomocą środków komunikacji elektronicznej, z wyjątkiem posiedzenia, na którym dochodzi do zamknięcia rozprawy. Przeprowadzenie rozprawy w tym trybie nie wymaga zapewnienia stronom ani publiczności możliwości wstępu na salę rozpraw w budynku sądu. Jest to więc rozwiązanie istotnie odmienne od tego, które jest dopuszczalne na gruncie obowiązujących przepisów Kodeksu postępowania cywilnego.
Wobec powyższego pojawia się pytanie czy sędziowie mogą wykorzystywać dowolne narzędzie do organizowania rozpraw online, czy mają jakieś narzędzie specjalnie do tego dedykowane bądź czy są w jakikolwiek sposób ograniczeni w doborze właściwego narzędzia. W tym zakresie nie ma szczególnych regulacji. Z doniesień medialnych wynika, że w okresie stanu epidemii sądy wykorzystują różne platformy do przeprowadzania posiedzeń zdalnych. Jest to dopuszczalne aczkolwiek trzeba jasno podkreślić, że podstawowym warunkiem jest takie zorganizowanie posiedzenia zdalnego, które zagwarantuje integralność przekazu i zabezpieczy przed nieuprawnionym dostępem osób trzecich. Nie jest to proste i chyba ani sędziowie ani służby informatyczne sądów nie są do tego dobrze przygotowani. W takiej sytuacji rozwiązaniem pożądanym (chociaż nie obligatoryjnym) może być korzystanie z dedykowanej platformy do przeprowadzania wideokonferencji sądowych.
Aktualnie sądy w Polsce dysponują platformą do przeprowadzania wideokonferencji wykorzystującą aplikację AVAYA SCOPIA. Za pośrednictwem Centralnej Platformy Wideokonferencyjnej - Ministerstwa Sprawiedliwości Polska, zarządzanej przez Centrum Kompetencji i Informatyzacji Sądownictwa, można przeprowadzić zdalnie zarówno posiedzenie przygotowawcze jak i rozprawę. Dotychczasowe, bardzo pozytywne doświadczenia w zakresie przeprowadzania posiedzeń zdalnych dotyczyły wyłącznie posiedzeń przygotowawczych. Teraz, być może, czas na rozprawy. Warto bowiem zauważyć, że nawet mimo tego, ze prawdopodobnie już od 1 czerwca 2020r. sądy wrócą do orzekania na salach rozprawy to jednak ze względów bezpieczeństwa prawdopodobnie w większości sądów będzie mogła odbywać się jednocześnie mniej więcej jedna trzecia normalnej, dziennej liczby rozpraw. To spowoduje opóźnienia. Może więc się okazać, że z czasem zarówno sędziowie jak i strony oraz pełnomocnicy coraz przychylniej będą odnosić się do możliwości przeprowadzenia rozprawy online.
Niewątpliwie byłoby bardzo korzystnie aby przewidziane w nowelizacji rozprawy online odbywały się w całym kraju na takiej samej platformie i na ustalonych jednolitych warunkach. Należy przy tym postulować aby Ministerstwo Sprawiedliwości zamieściło na swojej stronie internetowej pełną i wyczerpującą informację na temat tego jak zorganizować taka rozprawę, najlepiej łącznie z filmem instruktażowym.
[Powyższy artykuł jest oparty na artykule: A. Hrycaj, A. Owczarewicz, Rozprawy online – przeczekać czy się przyzwyczaić, który w najbliższym czasie zostanie opublikowany w czasopiśmie Rzeczpospolita]
