Od kiedy zacznie się bieg terminów w postępowaniach upadłościowych i restrukturyzacyjnych?

8 marca 2020 r. weszła w życie ustawa z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r., poz.374), zmieniona następnie ustawami z dnia 31 marca oraz 16 kwietnia 2020 r. (odpowiednio Dz. U. z 2020 r., poz. 568 oraz poz. 695). Ustawa z 2 marca 2020r. w art. 14a ust. 4 i 5 wprowadziła katalog spraw pilnych. W sprawach pilnych, zgodnie z art. 15zzs ust. 2 wskazanej ustawy nie stosuje się wstrzymania rozpoczęcia i zawieszenia biegu terminów.

W pozostałych sprawach bieg terminów  procesowych i sądowych nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na czas stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Dodatkowo, zgodnie z art. 15zzs ust.  6 w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID nie przeprowadza się  rozpraw ani posiedzeń  jawnych,  z wyjątkiem  rozpraw  i posiedzeń  jawnych w sprawach określonych w art.14a ust. 4 i 5. Takie rozwiązanie zamroziło sądownictwo i to niezależnie od tego, że zgodnie z art. 14a ust. 9 prezes właściwego  sądu  może  zarządzić  rozpoznanie każdej sprawy jako pilnej, jeżeli jej nierozpoznanie mogłoby spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzi lub zwierząt, poważną szkodę dla interesu społecznego, albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną, a także gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości. Dlatego też obecnie należy zdecydowanie pozytywnie ocenić rozwiązania zawarte w projekcie ustawy z 30 kwietnia 2020r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (druk sejmowy nr 344). Po pierwsze, zgodnie z art. 46 pkt 18 projektu uchyla się art. 15zzs ustawy z 2 marca 2020 r. czyli przepis, który wprowadzał wstrzymanie biegu terminów. Terminy w postępowaniach, o których mowa w art. 15zzs, których bieg nie rozpoczął się na podstawie art. 15zzs tej ustawy, rozpoczynają bieg po upływie 7 dni od dnia wejścia w życie ustawy z 30 kwietnia 2020r. Terminy, których bieg uległ zawieszeniu na podstawie art. 15zzs, biegną dalej po upływie 7 dni od dnia wejścia w życie ustawy z 30 kwietnia 2020r.

W postępowaniu upadłościowym kwestię biegu terminów reguluje art. 224, zgodnie z którym termin do wniesienia środka zaskarżenia od postanowień wydanych na posiedzeniu niejawnym biegnie od dnia zamieszczenia postanowienia w Rejestrze. Zażalenie wnosi się w terminie tygodnia (ust. 1). Jeżeli postanowienie wydane na posiedzeniu niejawnym podlega obwieszczeniu, termin do wniesienia środka zaskarżenia biegnie od dnia obwieszczenia (ust. 2). Dla osób, którym ustawa nakazuje doręczyć postanowienie wydane na posiedzeniu niejawnym, termin do wniesienia środka zaskarżenia biegnie od dnia doręczenia postanowienia (ust. 3).  Jeżeli postanowienie, od którego przysługuje środek zaskarżenia, zostało ogłoszone na posiedzeniu jawnym, osoby zawiadomione o posiedzeniu w terminie tygodnia od dnia posiedzenia, a osoby, które nie zostały zawiadomione o posiedzeniu jawnym - od dnia zamieszczenia, a jeżeli postanowienie podlega obwieszczeniu - od dnia obwieszczenia postanowienia w Rejestrze, mogą złożyć wniosek o sporządzenie uzasadnienia i doręczenie postanowienia wraz z uzasadnieniem. Termin do wniesienia środka zaskarżenia biegnie od dnia doręczenia postanowienia wraz z uzasadnieniem (ust. 4). Analogiczną regulację zawiera Prawo restrukturyzacyjne (art. 201).

Wskazane wyżej przepisy należy wykładać w świetle regulacji art. 455 Prawa restrukturyzacyjnego, zgodnie z którym do dnia utworzenia Rejestru obwieszczeń, o których mowa w ustawie, dokonuje się w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (ust. 1). Postanowienia, zarządzenia i dokumenty, które zamieszcza się w Rejestrze do dnia utworzenia Rejestru wykłada się w sekretariacie sądu, o czym należy uczynić wzmiankę na sentencji postanowienia z zaznaczeniem daty wyłożenia. Jeżeli ustawa przewiduje, że termin biegnie od dnia zamieszczenia postanowienia, zarządzenia lub dokumentu w Rejestrze do dnia utworzenia Rejestru termin ten biegnie od dnia wyłożenia w sekretariacie sądu (ust. 2). Uchylenie art. 15zzs nie będzie oznaczało konieczności ponownego dokonania doręczenia, obwieszczenia ani wyłożenia w sekretariacie ale spowoduje, że po upływie 7 dni od dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej rozpoczną bieg terminy, które wcześniej, zgodnie z art. 15 zzs, nie biegły. Należy przy tym podkreślić, że niezwykle istotne dla zagwarantowania praw uczestników postępowania jest takie zorganizowanie pracy sądów, w których działają wydziały do spraw upadłościowych i restrukturyzacyjnych aby zapewnić dostęp do akt  postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych osobom zainteresowanym. W wielu przypadkach dostęp do akt zastępuje doręczenie określonego orzeczenia uczestnikowi postępowania, jako że zarówno w postępowaniu restrukturyzacyjnym jak i upadłościowym postanowień dotyczących ogółu wierzycieli nie doręcza się wierzycielom. Zapewnienie dostępu do akt jest więc niezbędne dla realizacja prawa uczestników postępowania do wniesienia środka zaskarżenia.